САССР төрүттэммитэ 100
уонна СӨ Ийэ сылларыгар ананар
Тохсунньу ый 21 күнүгэр СӨ Национальнай библиотеката «Социальный статус матери традиции народа и современная госудаственная политика» онлайн төгүрүк остуолу тэрийдэ. Бу тэрээһин төрөөбүт дойдубутугар Ийэ сылыгар ананна, Ил Дархан Айсен Николаев олоххо усулуобуйаны тупсарыыга, оҕоҕо уонна ийэҕэ сыһыаннаах тыҥаан турар проблемалары түргэнник быһаарарга туһаайбыта.
Общественнай - консультативнай «Кустук» төгүрүк остуолу сүрүн тэрийээччи, салайааччы, модератор, юридическай билим доктора, профессор, Россия юристарын Ассоциацияларын Дьокуускайдааҕы региональнай салаатын председателя Александр Ким Кимэн бэрт сэргэхтик салайан ыытта.
Бу түһүлгэҕэ араас идэлээх, общественнай ноҕуруусканы толоро сылдьар дьоннор кытыннылар, дакылаат нөҥүө бэйэлэрин санааларын тиэртилэр. Олоххо баар араас проблемалар таарылыннылар, истээччилэр бэйэлэрин этиилэрин чат нөҥүө суруйдулар. Модератор хас кыттааччы кэнниттэн тус санаатын, хайдах ылыммытын биллэрэ олордо. Бэрт үрдүк таһымнаахтык тэриллибит.
Улууспутуттан библиотекардар ааттарыттан Мукучу модельнай библиотекатын сэбиэдиссэйэ Им Ия Ниолаевна кытынна. Ыыппыт үлэтин сырдатта, «Литератураҕа Ийэ уобараһа» диэн библиотечнай уруок хаамыытын билиһиннэрдэ. Электроннай слайдарын национальнай библиотека көрдөрдө. Библиотекарь Максим Горькай “МАТЬ” (ИЙЭ) диэн айымньытынан саҕалаан кинигэ нөҥүө тиэртэ.
Ол курдук, репрессия ыар содулун этинэн - хаанынан билбит бэрт талааннаах поэт, биир дойдулаахпыт Иван Петров «Кэбээйигэ, дойдубар” кинигэтигэр 1964 сыллаахха суруйбут “Ийэм ыллаабыта” хоһоонугар автор Ильич лаампатын, сырдыгын, ийэтин ырыатын нөҥүө уйгулаах “саҥа үйэ” олоҕун уруйдуурун сырдаппыт.
Оҕолор саһарбыт илиискэ маассыынканан бэчээттэммит Семен Семнович Ионов - Сеса “Мин ийэм” хоһоонун билсибиттэр.
Кэбээйи улууһун 75 сылыгар аналлаах Варвара Калининская «Кыыс ырыата иһиллэр...” хоһоонунан уус - уран айымньылар хомуурунньугун сэҥээрбиттэр. Чопчу “Мукучу нэһилиэгэ” диэн балаһа тула кэпсэтии барбыт. Ааҕааччылар билэр автордара кинигэҕэ киирбиттэринэн киэн тутта астыммыттар. Күннэтэ саха тылын сүмэтигэр угуйар учууталларын Светлана Николаевна Самсонова – Сиибиктэ хоһоонун аахпыттар.
1 Лүүчүнтэн төрүттээх педагог идэлээх күн күбэй ийэ, эйэҕэс эбээ Зоя Дмитриевна Каратаева туһунан «Зоя - Жизнь” диэн глянцевай илиистэрдээх, араас өҥнөрдөөх, хаартыскалардаах кинигэ оҕолор болҕомтолорун тарпыт. Үөрэнээччилэр кинигэҕэ билэр дьоннорун: Кычкина Елена Григорьевнаны, Мальцева Галина Васильевнаны көрөн үөрбүттэр аҕай. Тутан - хабан, имэрийэн көрбүттэр. Үөрэнээччилэр сөбүлүүр Эһээ Дьылларын кэргэнэ буоларын билэн астыммыттар.
Кэбээйиттэн төрүттээх, айар талааннаах поэт Григорий Кобяков “Саҥалыы айыллар аналым” диэн 1997 сыллаахха тахсыбыт кинигэтин кытта билсибиттэр. “Ийэм илиилэрэ”, “Ийэ сарсыардата”, “Ийэбэр” диэн хоһооннорун долгуйа истибиттэр.
«Иэйэхсит бэлэҕэ» кинигэ геройа күн күбэй ийэ, эбээ Матрена Николаевна Терехова үтүө аата улуустааҕы киин балыыһаҕа иҥэриллибитин билбиттэр. Аҕалара Николай Егорович Яковлев коммунист, салайааччы, биһиги биир идэлээхпит – библиотекарь маннык мааны, бэртээхэй ийэни ииппит оруллаах эбит.
Эдэр корреспондент Ян Харитонов суруйбут: “Литератураҕа Ийэ уобараһа” диэн библиотечнай уруокка библиотекарь элбэх кинигэни кытта билиһиннэрдэ.“Дойдум мүөттээх салгына” диэн кинигэни олус сөбүлээтим. Наһаа интэриэһинэй кинигэ эбит. Бу кинигэ аата олус үчүгэй, мин кинигэ аатын иһиттим да, санаам көтөҕүллэр. Кинигэҕэ ырыалардаах, хоһооннордоох.
Автор Галина Алексеева - Сайылык Кыыһа “Ийэбэр” диэн хоһоонун сааһыран олорон суруйбут. Кини ийэтэ сыллыырын, кууһарын олус ахтыбытын этэр. Ийэтин дууһатын толору манньыппатаҕар бырастыы гыныый диэн көрдөспүтүн ойуулан суруйбут. “Ийэ” диэн хоһоонуттан биллим автор ийэтэ муударайын уонна ыраас, күүстээх, сырдык санаалааҕын, таптала ырааһын, ийэ диэн олоҕу салҕааччы буолар диэн суруйбутун.
Галина Алексеевна наһаа кыраһыабай. Кини айылҕаҕа олус чугас эбит, тоҕо диэтэргит кинигэ тас өттүттэн тута көстөр. Кинигэ иһигэр араас уруһуйдардаах уонна оһуордардаах.
“Дойдум мүөттээх салгына” ырыаны кылааһым оҕолорун кытта таптаан туран ыллаатыбыт. Библиотекарь биһиэхэ: “Хас биирдии оҕо төрөөбүт түөлбэтин дьонун туһунан уонна кинилэр айымньыларын, ырыаларын билиэхтээх”, - диэн эттэ.
Биһиги күн күбэй ийэлэрбитин таптыы, харыстыы сылдьыахтаахпыт. Ийэбитин хомотуо суохтаахпыт. Оҕолоор, кинигэни таптаан туран ааҕыҥ, биһиги кинигэни ааҕыахтаахпыт, таптыахтаахпыт, харыстыахтаахпыт».
Дьэ, ити курдук, иитэр суолталара дириҥ уонна үрдүк Ийэлэргэ аналлаах айымньылар тустарынан санаа атастасппыттар. Кэбээйибит улууһуттан төрүттээх, олохсуйбут айар дьон айымньыларын сэргээбиттэр. Библиотечнай уруок сыалын сиппит, соругун толорбут.
Библиотекарь, педагог, суруналыыс буоларын быһыытынан ыытыллыбыт тэрээһиннэри тута сырдатан, үйэтитэн иһэр.
Өрөспүүлүкэбит Ил Дархана Айсен Николаев, Улууспут баһылыга Иван Левин, улуустааҕы библиотекабыт директора Анна Ионова бары биир сүбэнэн кыттыһаннар ИТ киини библиотекабыт базатыгар аспыттара. Онон үлэ ити форматын сайыннаран Ийэ уонна Кэбээйибит улууһа төрүттэммитэ 85 сылыгар анаан бу тиэмэни өссө кэҥэтэн бырайыак оҥоро сылдьаллар. Автордартан уонна кинилэр дьонноруттан көҥүл ыланнар оцифровканан дьарыктаныахтара.
Александр Ким Кимэн комментарийыттан: “Очень хорошо рассказала о работе сельской библиотеки. На самом деле, некоторые люди, которые живут в городе, думают, что здесь жизнь прекрасно, но на самом деле, я думаю, что на селе жизнь не менее прекрасно, в том числе именно в части образования. Видите, как вовлечены дети в процесс чтения, как они знакомятся с разными книгами и умеют возможность высказаться”.
Информациялар библиотека фондатыттан,
зум тэрээһин матырыйаалыттан ылылыннылар.
24.01.2022 год
Comentários