Сайыҥҥы сарсыарда
Балаҕан аана аһылынна. Доҕоро Өлүөскэ уол балаҕан ортотугар баар буола түстэ: «Бүөккэ тур, тур бардыбыт, сылгылар Маайыстыыр өтөҕөр киирбиттэр үүртэлиир таһаартыыр үһүбүт», - дии - дии омун - төлөн бөҕөнөн элбэҕи саҥара - саҥара ыксаабыта эбитэ дуу тахсан барда. Бүөккэ төрөөбүт күннээх киһи буолан бүгүн талбытынан төһө баҕарар утуйуохтааҕа. Өссө да утуйуох киһи итиччэни истээт сытыа дуо, куобах истээх суорҕанын киэр илгээт, таҥаһын дуомун начаас таҥнаат, атах сыгынньах таһырдьа ойон таҕыста. Өлүөскэтэ балачча тэйиччи өтөх ортотугар сирэйин күҥҥэ сырайан, хараҕын симириктии - симириктии үөһэ күөрэгэйдэр тохтоло суох кутуллар сэргэх сарсыардааҥҥы ырыаларын истэрдии таалан турарыгар начаас сүүрэн кэллэ. «Хайаа, бардыбыт», - диэт улахан өтөх тыатын саҕатыгар тиийэн эрэр мас тутуурдаах убайдара Никииппэри ситэрдии сүүрэн тэлэҥкэлэһэн бара турдулар. Убайдара Никииппэр кинилэртэн үс сыл аҕа. Онтон бу Өлүөскэ кыһыҥҥы оҕо. Онтон Бүөккэ сайыҥҥы - бэс ыйын оҕото. Үчүгэй ый, бэс ыйа сынньалаҥ саамай өрөгөйүн кэмэ. Сотору от үлэтэ саҕаланар кэмэ кэлиэ. Сынньанаҥ бүтүө. Кинилэргэ онно үлэ куруук көстүө. Оҕус, ат сиэтиитэ, от харбааһына. Бүтэй тутуутугар тоһоҕо мас таһыыта, хайа онтон сүөһү көрүүтүгэр кинилэр көмөлөрө суох сатаммат курдуктар... Бу да сырыыга күрүөнү алдьатан киирбит үөр сылгыны ким эрэ үүрэ сатыы сырыттаҕына оруобуна тиийэн кэллилэр. Урут уруккуттан үөрүйэх дьоннуу начаас күөйэн үөр сылгыны тахсар хайаҕас диэки үтэйэрдии «һат һат, һат,», - саҥа бөҕөтүн түһэрэн бардылар. Кыахтарын ылларбыт сылгы үөрэ иҥэрсийэн ыла - ыла тот истэрэ тыаһаан: «Тахсар сир баарын бэйэбит да билэбит», - диирдии сүүрэн бөтөҥкөлөһө турдулар. Онтон кинилэргэ майгынныыр кулунчуктар мэниктии сүүрэн иһэннэр: «Тохтоон кэлиҥ, барсыҥ», - диирдии көрөөт ийэлэрин батыһан кутуруктара хоройо турдулар ...
... Бүөккэ сарсыардааҥҥы сииккэ илийбит ыстаанын туора быраҕаат, сылаас суорҕан иһигэр дьылыс гынна. Наһаа да үчүгэй ийэтэ тикпит бу суорҕана. Кини иһигэр киирдэ да кини саҕа дьоллоох суох. Түбүгэ суох дьоллоох оҕо саас түүлүгэр умсан хааларын туохтааҕар да сөбүлүүр. Сайыҥҥы күн үрдээбит сардаҥата балаҕан түннүгүнэн киирэн уолчаан сирэйин сылаанньыта сылытта. Наһаа да үчүгэй бу курдук утуйа сыппыт киһи. Уута ханан үчүгэй түүлү өссө аҕала сатыы сыттаҕына тас аан тыаһыырын иһиттэ. Киириэ буоллар киирбэт. Ыйааһыннаах аан аһылла сыһар да төттөрү түһэр. Мучумаан тохтоото. «Бүөккээ, Бүөккээ, ааны ас», - таһынааҕы Ыстапаан уол киирэ сатыырын уруттаан сэрэйбитэ да кини ити симик саҥатын хаһан этэр эбитий диэбитэ дьэ иһилиннэ. От илии- атах, төбөтүн баттаҕа кырылыннар да өссө улааппыка дылы, иинэҕэс эттээх - сииннээх уолчаан киниэхэ сотору - сотору киирэр. Урут ааны сатаан төрүт аспата, кэлин син аппатар буолла. Ыарахан аан төттөрү сабылларыттан бу кыра уолчаан, сохсоҕо бэйэтинэн тылланан киирэриттэн дьаарханарын кини үчүгэйдик билэрэ. Алаас барахсан биир улахан өтөҕөр сайыҥҥы бэртээхэй уу нуһарал күн саҕаннаҕа ити ...
Ити Бүөккэ билигин Петр Прокопьевич Афанасьев диэн буолар. Кини Дьокуускай куорат олохтооҕо. Иллэрээ күн 75 сааһын туолбута. Үлэ бэтэрээнэ. РФ бочуоттаах радиһа. Элбэх араас кыраамата, дьупулуом, хайҕал сурук элбэх киһитэ.
Алаас Уола
28.06. 21.
Хаартысканы ааҕааччыбыт Прасковья Афанасьева ыытта.
Comments